Rudolf II Habsburg (urodzony w Wiedniu, 18 lipca 1552 roku, zmarł w Pradze, 20 stycznia 1612 roku) herb
Syn Maksymiliana II Habsburga, cesarza Rzymskiego Narodu Niemieckiego, króla Czech i Węgier, arcyksięcia Austrii, księcia Karyntii, Krainy, hrabiego Tyrolu i Marii Habsburg, córki Karola V Habsburga, cesarza Rzymskiego Narodu Niemieckiego, króla Hiszpanii.
Cesarz Rzymski Narodu Niemieckiego jako Rudolf II od 12 października 1576 roku do 20 stycznia 1612 roku, wicekról króla Czech od 22 września 1575 roku do 12 października 1576 roku, król Czech i książę-elektor Świętego Cesarstwa Rzymskiego, margrabia Moraw jako Rudolf II od 12 października 1576 roku do 11 sierpnia 1611 roku, książę wrocławski od 12 października 1576 roku do 11 sierpnia 1611 roku, arcyksiążę Austrii jako Rudolf V od 12 października 1576 roku do 25 czerwca 1608 roku, książę Karnioli jako Rudolf V od 12 października 1576 roku do 25 czerwca 1608 roku, książę Karyntii jako Rudolf V od 12 października 1576 roku do 25 czerwca 1608 roku, landgraf Grónej i Dolnej Alzacji jako Rudolf V od 12 października 1576 roku do 25 czerwca 1608 roku, książę Styrii jako Rudolf V od 12 października 1576 roku do 25 czerwca 1608 roku, hrabia Tyrolu jako Rudolf V od 12 października 1576 roku do 25 czerwca 1608 roku, książę ziębicki i książę opawski jako Rudolf I od 12 października 1576 roku do 11 sierpnia 1611 roku, koregent Węgier od 25 września 1572 roku do 12 października 1576 roku, król Węgier i Chorwacji jako Rudolf I od 12 października 1576 roku do 16 listopada 1608 roku, książę raciborski jako Rudolf V od 12 października 1576 roku do 20 stycznia 1612 roku, książę opolski jako Rudolf V od 12 października 1576 roku do 1597 roku i od 1598 roku do 16 listopada 1608 roku.
Tytulara: z Bożej łaski uświęcony i wybrany cesarz rzymski, po wieki August, król Niemiec, Węgier, Czech, Dalmacji, Chorwacji, Slawonii, etc. etc. arcyksiążę Austrii, książę Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii, Karnioli, margrabia Moraw, książę Luksemburga, Górnego i Dolnego Śląska, Wirtembergii, Teck etc. książę Szwabii, hrabia Habsburga, Tyrolu, Ferreti, Kyburga, Gorycji etc. landgraf Alzacji, margrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Burgau, Górnych i Dolnych Łużyc etc. pan Marchii Wendyjskiej, Salin, Port Naon etc. etc.
Od 1563 roku do 1571 roku przebywał na dworze swojego wuja, Filipa II, króla Hiszpanii. Maksymilian II już w 1572 roku przeprowadził wybór Rudolfa na króla Węgier, a w 1575 roku na króla Czech. 27 października 1575 roku w Ratyzbonie został vivente imperatore (za życia cesarza, czyli swojego ojca) wybrany na króla Niemiec, co gwarantowało mu dziedziczenie tytułu cesarskiego.
W 1593 roku, w odpowiedzi na najazd tureckiego beja Serbii na Chorwację, zaprzestał płacenia Imperium osmańskiemu trybutu z Węgier i rozpoczął III wojnę austriacko-turecką. Początkowo odnosił sukcesy - pozwoliła opanować Siedmiogród w 1598 roku, z czasem stracił kontrolę nad sytuacją. Polityką kontrreformacyjną - brak tolerancji religijnej, wywołał na Węgrzech dwa powstania: w 1601 i w 1604 roku. Powstanie księcia Stefana Bocskaya w 1604 roku, szybko przybrało charakter narodowy i antyhabsburski, oraz utratę panowania nad Węgrami. Wskutek tego drugiego buntu utracił Siedmiogród, opanowany w czasie walk z Turkami.
Prowadził pertraktacje z królem Polski Zygmuntem III Wazą w sprawie przekazania korony polskiej Habsburgom (Zygmunt liczył na odzyskanie tronu w Szwecji). Opozycja szlachecka w Polsce udaremniła jednak te plany.
Mimo że Rudolf II nie był entuzjastą Kościoła katolickiego, sprzeciwiał się reformacji. Cesarz niechętnym okiem patrzył na jej postępy w Rzeszy i na samowolę książąt niemieckich. Gdy w 1607 roku w Donauwörth doszło do zamieszek na tle religijnym (luteranie napadli katolików), Rudolf ogłosił banicję miasta. Książę Bawarii Maksymilian I, zobowiązany do egzekucji wyroku, opanował miasto i z pomocą jezuitów, drogą represji, pozbył się protestantów. W reakcji na to niemieccy książęta protestanccy zawiązali Unię Ewangelicką, sojusz obronny przeciw katolikom. W 1609 roku zmarł bezdzietnie władca księstw Jülich, Kleve i Bergu w Nadrenii. Rudolf, wbrew prawom dziedziczenia jego krewnych (elektora Brandenburgii i palatyna Neuburga), postanowił przekazać je swojemu sprzymierzeńcowi, elektorowi Saksonii. Konflikt przeciągnął się i zakończył dopiero po śmierci cesarza, który tymi działaniami spowodował eskalację napięcia religijnego w Niemczech.
W latach 1608-1609, obawiając się utraty władzy, wydał akty gwarantujące swobody wyznaniowe dla protestantów w Czechach i na Śląsku (tzw. List majestatyczny). Przyznawały one wolność kultu religijnego i budowania zborów, a także prawo do wyboru rzeczników społeczności protestanckiej, zwanych defensorami. Nie przestrzegał ich w praktyce, czym przyczynił się do wybuchu wojny trzydziestoletniej.
Rudolf II nigdy nie zawarł małżeństwa i nie doczekał się legalnego następcy, co spowodowane było lękiem przed wypełnieniem się przepowiedni astrologicznej, zgodnie z którą stracić miał tron na rzecz swego prawowitego spadkobiercy (co zresztą rzeczywiście nastąpiło, wobec braku potomstwa jego następcą był bowiem brat Maciej, który doprowadził ostatecznie do usunięcia Rudolfa z tronu).
Wobec pogłębiającej się choroby psychicznej cesarza, który coraz mniej czasu poświęcał sprawom państwowym, zjazd arcyksiążąt austriackich przekazał władzę nad Węgrami jego bratu Maciejowi w 1606 roku. Brak cesarskiej zgody na wynegocjowany przez Macieja pokój z Turcją doprowadził do odebrania mu przez stany austriackie, węgierskie i morawskie władzy nad Austrią oraz tytułu króla węgierskiego w 1608 roku. W celu utrzymania poparcia stanów czeskich przeciwko bratu w 1609 roku zagwarantował Czechom swobodę wyznaniową oraz przywileje stanowe. Zmuszony w 1611 roku do przekazania pozostałych pod jego władzą terytoriów (Czechy, Śląsk i Łużyce) Maciejowi II, do śmierci zachował tytuł cesarski.
Rudolf II wykazywał pogłębiające się z wiekiem zaburzenia psychiczne spowodowane najprawdopodobniej postępującą, wrodzoną kiłą. Dręczyły go częste stany lękowe oraz obsesje na tle religijnym, w akcie szału dopuścił się nieudanej próby morderstwa po której usiłował popełnić samobójstwo. Ulegał bardzo silnym wpływom filozofii hermetycznej oraz innych prądów okultystycznych i kabalistycznych. Jego praski dwór stał się oazą dla rozmaitej maści czarowników, alchemików, astrologów i rabinów-kabalistów, w których wiedzy i zdolnościach cesarz pokładał bezgraniczną ufność.
Cesarz posiadał mimo to liczne potomstwo z nieprawego łoża. Jednym z jego nieślubnych synów był znany jako niezrównoważony psychicznie morderca markiz Julius d'Austria.
Rudolf wykazywał pogłębiające się z wiekiem zaburzenia psychiczne spowodowane najprawdopodobniej postępującą, wrodzoną kiłą. Dręczyły go częste stany lękowe oraz obsesje na tle religijnym, w akcie szału dopuścił się nieudanej próby morderstwa po której usiłował popełnić samobójstwo. Ulegał bardzo silnym wpływom filozofii hermetycznej oraz innych prądów okultystycznych i kabalistycznych. Jego praski dwór stał się oazą dla rozmaitej maści czarowników, alchemików, astrologów i rabinów-kabalistów, w których wiedzy i zdolnościach cesarz pokładał bezgraniczną ufność.
Rudolfa cechowała bardzo chwiejna postawa wobec Kościoła. W okresach szczególnego nasilenia objawów choroby ostentacyjnie odrzucał wiarę katolicką, deklarując postawę zbliżoną do satanizmu i oddając się praktykowaniu wiedzy tajemnej. Widok duchownych, których na podstawie przepowiedni posądzał o spiskowanie przeciw niemu i nastawanie na jego życie, budził w nim wówczas paniczny lęk.
Zwolennik kontrreformacji, wspierał jezuitów. Przeniósł stolicę cesarską do Pragi, gdzie rezydował, zajmując się głównie alchemią i astrologią oraz opieką nad naukowcami (T. de Brahe, J. Kepler) i artystami.
Cesarz mało interesował się sprawami państwa, oddany swoim zainteresowaniom. Więcej zasług posiada jako protektor kultury i nauki. Na jego dworze działali astronomowie Tycho Brahe i Jan Kepler. Rudolf kolekcjonował też dzieła sztuki. Z czasem stawał się coraz bardziej bierny wobec wydarzeń politycznych i tracił kontrolę nad sytuacją, zwłaszcza na froncie tureckim. W kwietniu 1606 roku członkowie rodziny Habsburgów zadecydowali o przekazaniu władzy na Węgrzech bratu Rudolfa, Maciejowi. W 1608 roku Maciej, mając poparcie stanów austriackich, wymógł na Rudolfie przekazanie mu także władzy w Austrii i na Morawach, oraz pozwolenie na koronację królewską na Węgrzech (traktat w Lieben, 25 czerwca 1608 eoku). W 1611 roku Maciej koronował się także na króla Czech, a Rudolf, pozbawiony wpływu na politykę, pozostał jedynie formalnie cesarzem rzymskim.
Od 1583 roku rezydował w Pradze i został pochowany w Katedrze św. Wita.
Pozostawił po sobie legitymowane dzieci ze związków poza małżeńskich:
Karl (zamordowany jako dziecko),
Ze związku z Katharin Strada, miał troje dzieci:
Julius (urodzony w 1586 roku, zamordowany 25 czerwca 1609 roku), margrabia Austrii,
Dorothea (urodzona w 1611 roku), żyła jeszcze w Wiedniu, w 1628 roku,
Anna Dorothea von Österreich (urodzona w 1580 roku, zmarła w 1624 roku),
Ze związku z Euphemia von Rosenthal, miała dwoje dzieci:
Matthias (zmarł w Wiedniu, we wrześniu 1626 roku), poślubił sycylijską lady,
Charlotte (zmarła w Malines, 12 stycznia 1662 roku), margrabina Austrii, poślubiła 10 maja 1608 roku François Thomas markiza d'Oiselet (zmarł 5 stycznia 1629 roku).
Żródła:
Rudolf II Habsburg w "Wikipedia" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
16-05-2023
01-01-2022
21-07-2020